Energieconcept Den Haag Zuid West

stadsverdichting als motor om van het gas af te gaan

Binnen de gemeente Den Haag, zoals in heel Nederland, staan we voor twee belangrijke uitdagingen: verdichting en de energietransitie. Bovendien heeft Den Haag Zuidwest dringend groot onderhoud nodig. Samen met Palmbout Urban Landscapes hebben we een visie ontwikkeld voor een gezond, toekomstbestendig en fossielvrij stadsdeel. In deze studie hebben we gebruikgemaakt van cascadering, een stedelijke techniek voor het efficiënt verdelen van warmte.

Op wijkniveau

Energie, ook fossielvrije energie, is kostbaar. Hoe hoger de exergie—het temperatuurverschil tussen de aanvoer en retour van warmte—hoe waardevoller de energie. Het is daarom cruciaal om slim om te gaan met laagwaardige energie, zodat hoogwaardige energie beschikbaar blijft voor situaties waar het echt nodig is. Cascadering is een effectieve methode om de restwarmte van objecten die hoogwaardige energie gebruiken, te benutten door deze warmte te gebruiken voor objecten die met laagwaardige energie kunnen werken.

Met een stadswarmtenet op hoge temperatuur (70 °C of hoger) kan retourwarmte in een tweede net worden ingezet voor gebouwen die lagere temperaturen aankunnen. Hierdoor kan het stadswarmtenet in stappen worden afgekoeld (70/50/30 °C), wat de distributie- en opwekkingskosten verlaagt. Dit net heeft een serieel karakter: aan het begin staan oudere, onaangepaste gebouwen, terwijl aan het einde bijna zelfvoorzienende objecten zijn te vinden. Het waarborgen van temperatuur en debiet is essentieel op alle temperatuurniveaus.

Cascadering kan ook in parallelle vorm plaatsvinden: warmte wordt centraal geleverd en gedistribueerd op de gewenste niveaus. Deze regeling tussen vraag, aanbod, temperatuurniveaus en debieten wordt centraal beheerd met een cascadeermachine. Deze machine sluit aan op het hoge temperatuur (HT) stadswarmtenet en distribueert warmte naar clusternetten of individuele objecten. Dit zorgt voor een efficiënte uitkoeling en maakt het mogelijk om de temperatuur van clusternetten aan te passen. Bij een hogere vraag kan de temperatuur tijdelijk worden verhoogd, terwijl aanpassingen aan vastgoed in een cluster een permanente verlaging van de temperatuur mogelijk maken.

Op blokniveau

Op blokniveau kan de zoninval geoptimaliseerd worden door schaduw van hoogbouw op laagbouw te voorkomen, serres en wintertuinen te creëren, en tochtgaten te vermijden. Binnenterreinen dienen groen ingericht te worden om het Urban Heat Effect te verminderen; open water en singels helpen de ruimte koel te houden.

Functies kunnen op blokniveau worden gemengd: bedrijven en kantoren hebben vaak behoefte aan koeling, waardoor de vrijkomende warmte in woningen benut kan worden. Hoogwaardige renovatie van bestaand vastgoed kan de vraag naar energie aanzienlijk verlagen, het comfort verhogen en de waarde van de gebouwen verbeteren, terwijl het ook energiekosten bespaart.

Bovendien dragen collectieve installaties voor koude en warmte (WKO) bij aan het verminderen van de energievraag, waardoor de duurzaamheid van de buurt verder wordt versterkt.

Op gebouwniveau

Renovatie en isolatie zijn effectieve manieren om energie te besparen in bestaand vastgoed. Hoe hoger de kwaliteit van het nieuwe of gerenoveerde vastgoed, des te minder energie er nodig is.

De aanvoertemperatuur bij de voordeur speelt een cruciale rol bij het bepalen van de benodigde aanpassingen in het vastgoed. Bij een aanvoertemperatuur van 70 °C zijn beperkte maatregelen voldoende, zoals het tegengaan van koudeval bij ramen. Bij 55 °C is enige isolatie noodzakelijk en moeten koudevalmaatregelen worden genomen. Bij lagere temperaturen zijn betere afgiftesystemen, verbeterde isolatie en een eigen warmtapwatervoorziening vereist.

Zeer lage en lage temperatuur

Geschikt voor nieuwbouw, hoogwaardig gerenoveerde bestaande bouw, waarbij een collectieve voorziening voor niet grondgebonden woningen vereist is. Gesteld kan worden dat een warmtevraag <75 kWh/m² per jaar, met een beperkte piek met ZLT oplosbaar is.